GƏZİRƏM (şeir)

Gəzirəm

Alim-publisist İlhamə Qəsəbova "Son-əvvələ gedən yol" adlı kitabçama "Qadınsız kişi-məzarsız ölü" başlıqlı yazısını dərc etdirmişdir...

Mən bir məzarsız ölüyəm,
Olmaqçün məzar gəzirəm.
Yarı qəlbimə köçürəm,
Həyatdan bezar gəzirəm.

Zülmətdədir evim Qaxda,
Yandırılmayıb çırağ da.
Lamaranın yurdu haxda,
Mən isə azar gəzirəm.

Apreldən qış içindəyəm,
Bir ağ kəfən biçindəyəm.
Gah mələkdə,gah cindəyəm,
Cənnətdən gülzar gəzirəm.

Yeni il gümanındayam,
Dərdlərin ümmanındayam.
Ürək də deməyir:"Dayan..."
Boldu ahu-zar, gəzirəm.

Givi der: məzarsız qaldım,
Yaşayıb da arsız qaldım.
Nə müddətdir yarsız qaldım,
Gorumda simsar gəzirəm.

30.12.2014.

QADINSIZ KİŞİ-MƏZARSIZ ÖLÜ

  Bu gün bir roman oxudum-sevgidən yazılmışdı. Bir dastan oxudum-məhəbbət dastanı idi. Nakam bir məhəbbətdən yazılmışdı. Bir kişinin taleyini vərəqlədim-məzarsız olü kimi yolun ortasında qalmışdı. Vəfasız yarı onu yolun tən yarısında tənha qoyub getmişdi. Məzarsız ölü-Givi, qadınsız kişi-Givi, yarı yolda atılmış-Givi. Givini sevgilisi, ömür yoldaşı, sevgi payı-Lamara atıb gedib! Givi-Lamara dastanı dostların çoxuna tanışdır. Çox insanlar bu məhəbbət dastanının, sevgi romanını oxuyub, duyub, nakam eşqə təsəlli verib. Lakin bu itkinin təsəllisi olmayıb. Givinin Lamara adlı məhəbbət dastanı cəmi 48 səhifədən ibarətdir. Səhifə sayı sizə çox görünməsin. Bu yazılar cəmi 2-3 səhifə yer ala bilər kitabda. Əsas burda  sevginin təzahürüdür. O sevginin ki, müqəddəsdir, o sevginin ki, safdır. Bu o sevgi imiş ki, təravətini, qoxusunu itirməyib. Givi bu sevgini çox kiçik bir kitabçada izah edib, o kitabçada ki, cibə sığışar. Əl boydadır. Ancaq bu kiçik kitabçada bir insan taleyini, müqəddəs sevgini oxuyur oxucu. Dünyaya göz açan insan oğlu valideyn itkisindən sonra yetim qalır. Kişilər qadınlarını da itirdikdə yetim qalırlar. O gənc yaşlarında da eynidir, ahıl yaşda da.

   Qadınsız kişi-məzarsız ölüdür. Ona görə də Giviyə təsəlli vermək çətin olub. Onun Lamara adlı sevgi itkisinin yeri dolmayacaq. Givinin "Son-əvvələ gedən yol" adlı kitabçasını oxuduqca Aidə Şirinovanın şeirlərindən birinin bir misrası yadıma düşdü:

Harda olsam, hara getsəm,

Neyləsəm də,

Bu itkinin yeri dolmur,

Ey insanlar!

    Kitabça İradə xanımın kövrək, həssas duyğularıyla başlayıb. Bu duyğularda İradə xanımın ürək döyüntüləri, qəlb sızıltıları, həyəcanları, Givinin acı taleyinə, Lamaranın ölüm döşəyində çırpıntılarına qarşı laqeyd olmadığı  aydın görünür. Əsl dost qayğısı budur. Bu yazı oxucuda Givi-Lamara dastanındakı böyük sevgiyə yol yoldaşı olur. Sonra Givi göz yaşları içində öz-özünə ölümlə danışır, onu məzəmmət edir: "Sən qaytarılmış ömrə gülürsən...Ölüm isə sənə...Ölümə deyən yoxdu ki: "Öldüyün yerdə ölsənə!!!" Sanki bu ifadələrlə şevgili aşiq ölümü hədələyir. Bəşəriyyət yaranandan sevgi yaranıb, sevgi yaranandan nakam sevgi də yaranıb. Nə yaxşı ki, nakam məhəbbət, yarımçıq qalmış sevgi, etibarsızlıq, əhdə vəfasızlıq- var. Yoxsa sevginin dəyəri bu qədər olmazsdı. Yoxsa  sevgisini itirən aşiq tərəflərdən biri alışıb yanmazdı, tüstüsü gözə çıxıb, fəryad qoparmazdı. Yaxşı ki, ayrılıqlar var. Yaxşı ki, ölümlər var. İnsan bir-biri üçün adıləşəndə həyat mənasını itirir. Sevgi o anda ölür! Givinin Lamaraya bəxş etdiyi ömürdə isə adiləşmə deyil, əbədiləşmə var. O Lamaranın solğun bənizinə baxıb:

Üşütmə yurd salıb

Lamaranın solğun rəngində,

Qaraciyərinin xərçəngində...

Çabalayıram

olum-ölüm rəngində..

üstümə şığıyir...

-deyir.

Tanrının yazdıqlarına qarşı hamı çarəsizdir. Hamı kimi Givi də çarəsiz qalıb:

Çarasızam...

Parasızam...

Həkimlərin hökmü ilə

arsızam..

 Çarəsiz, parasız olduğu üçün arsızam deyən Givi bilmir ki, özü demişkən:

Allah, əcəli azdır,

Əcələ məzar qazdır.

Savablarına baxıb,

yarıma xoş gün yazdır.

Həkimdən gəldi fərman,

Nə əlac var, nə dərman.

Allah, rəhmin böyükdür,

Ver Lamaraya aman...

Lamaranın nə əlacı var, nə də dərmanı. Allahın böyük rəhminə sığınmaqdan başqa əlac qalmayıb Lamara üçün. Bu ömür yolunu vərəqlədikcə Givinin:

Qulluğunda dayanaram,

Ətrafına dolanaram,

Zülmətini dağıtmaqçün,

Şamtək yolunda yanaram...

Sevgisinin qulluğunda dayandığını, zülmətini dağıtmaq üçün şamtək yanmağını görürük. O həm də sevgisi uğrunda ömrünü şamtək yandırıb, əridir. O öz canını verməyə hazırdır əzrailə təki Lamaranı aparmasın.

...Canım ölüm, Lamaradan əl götür,

Düz sözümdü:mənciyəzi gəl götür.

O belə deyir ki, təki  Lamaranı ölüm qucaqlamasın, nəfəsinə ölüm toxunmasın, onu ölüm ağuşuna almasın, saçını tumarlamasın, isti nəfəsini soyutmasın-axı qısqanc, sevgili Givi ölümə qısqanır Lamaranı!

    Sevgili Lamaranı günü-gündən əzablar içində qovrulmasına, asta-asta geri getməsinə dözə bilməyən Givi tez-tez parasızlıqdan şikayət edir:

...Yığvalıdı parasızlıq,

İçdən yeyir çarasızlıq...

-"Ən əziz adamın ölüm ayağında olmasından dəhşətli və ağır cəza tanımıram..." desə də:

Ölüm-Haqq dünyasıdır,

Mələklər röyasıdır,

Bəri başdan qoyulan

Əzrail imzasıdır.

deyərək ölümün haqq olmasını da etiraf etməyi unutmur.

...Demə ölüm naşıdır,

O nə pis, nə yaxşıdır,

O ulu kainatın,

Pozulmayan naxşıdır...

və yaxud:

O dünya cənnəti bağ,

Cəhənnəmi....

sınaq dolu düşərgə.

...Aparanda məni də apar

Onunla birgə!

Tanrı Givinin səsini eşitmədi. Onun yalvarışlarını eşitmədi. Dualarını eşitmədi. Lamaranı tək apardı. Əslində  Lamaranı eşitdi Ulu Tanrı. Lamara bu əzablardan, ağrılardan tez ölmək istəyirdi. Onun üçün çətin idi əzablı ağrılara dözmək. Hər gün tanrıya tez qovuşmaq üçün dua edirdi. Bu da Yaradanın yaratdığına bir sınağı idi Lamara üçün. Lamara əzablı "Xərçəng" ağrılarından canını qurtarıb Tanrının dərgahına qovuşdu. Onun ölümü Givinin dost-tanışlarını sarşıtdı. Qiymət xanım Məhərrəmli dostuna təsəlli versə də məlhəm ola bilmədi. Həmid Ormanlı da bu sarsıdıcı xəbəri Givi sevərlər adından kitabçada son söz olaraq "Xsovna ikos" adlı yazısında bildirib. Başın sağ olsun! Givi-deyib bütün dostlar adından.

Givi isə tək-tənha damın altında Lamarasız həyatına davam edir. Tanrının yazdığı ömrü yaşamağa məcburdur. Lamarasız qalmış mənasız ömrü sevgili aşiq belə izah edir oxucusuna:

Artıq təkəm...

Allah da təkdir!

Görəmmədim Allahın işini...

Allah deyiləm deyə

Saxlayammadım

Lamaranın gedişini...

                                                    İlhamə Qəsəbova   

Zülmətə hamilə ölüm və ondan doğulan işıq

Elə incilər var ki, xoşbəxtliyin, elə nurilər var ki, bədbəxtliyin övladlarıdır.

“Başqa kəlamlar”

Vətəndaşı Giya Paçxataşvilinin pasportuna möhür vuran Azərbaycan dövləti kimi, şair-tərcüməçi-jurnalist Giviyə - Yetim Gürcüyə də sahib çıxmaq üçün tələsməlidi Azərbaycan mədəniyyəti, Azərbaycan ədəbiyyatı, Azərbaycan jurnalistikası. Çünki Givi heç vaxt indiki kimi öz yetimliyini hiss etməyib, qəribsəməyib.

Həyat yoldaşı gürcü qızı Lamara xanım (Allah rəhmət eləsin) dünyasını dəyişənə qədər Giviyə həm də ana, bacı əvəzi olub. Rəhmətliyin xəstə olduğu müddətdə son nəfəsinə qədər Lamaranın yanında oldu, onun fiziki ağrılarına öz mənəvi iztirabları ilə hay verdi Givi. Əziz qadınının gözlərini bu dünyaya əbədi yumana qədərki və ondan sonrakı ərəfədə sözdən abidə qurdu aralarındakı sədaqətli məhəbbətə. Əvvəlcə Lamaraya həsr etdiyi rus dilində “Mən əminəm” (“Я уверень”) adlı birinci, sonra isə Azərbaycan dilində “Son - əvvələ gedən yol” adlı ikinci şeirlər kitabı işıq üzü gördü. (Lamaraya yalnız bunlardan birincisini görmək qismət oldu.) Dünya və Azərbaycan ədəbiyyatına verdiyi bu əvəzsiz töhfələrin əsl qiymətini bir özü bilir Givinin. Çünki çox baha başa gəlib ona. Sevimli Lamarasının həyatı bahasına. Demək olar ki, Ölümdən yaranıb bu kitablar. Həmişə qaranlığa, zülmətə hamilə sandığımız Ölümdən işıq kimi, nur kimi doğulub onlar. Həyatın rəmzi olan saf Məhəbbəti tərənnüm etməklə, ölümə qalib gəlib bu dəyərli poeziya nümunələri.

Nəşr olunmalarından ötən qısa müddət ərzində bu əsərlər haqqında az deyilməyib, az yazılmayıb. Giyanın dostları, onu və Lamaranı tanıyanlar, Paçxataşvili imzasına hörmət edənlər və hətta Giviyə yazı borcu olanlar (təəssüf ki, belə düşünənlər də olur) bir yana, Məhəbbətə ən layiqli tərif axtaran yadlar da, özgələr də biganə qalmadılar bu hadisələrə. Qələm götürüb münasibət bildirdilər, Giya və Lamara məhəbbətini Leyli-Məcnunla, Əsli-Kərəmlə və başqa müqəddəsləşmiş cütlüklərlə müqayisəyə gətirdilər. Bununla da yadlıqdan çıxıb yaxın oldular Giviyə, dərdinə şərik olmaqla doğmalaşdılar onunla.

Məqsədim yalnız xanım Lamaraya ağı demək, yaxud da Giviyə təsəlli vermək olsaydı, bir ayrı cür yazardım bu yazını. Bacarardım da alayı cür yazmağı. Çünki Giviylə tez-tez görüşür, söhbət edirəm. Fəxrlə deyirəm ki, dostuyam. Lamara barəsində danışdıqlarını çox eşitmişəm, yoxluğundan nələr çəkdiyini müşahidə etmişəm və etməkdəyəm. Lamara haqda yazdıqlarını kitabdan-qəzetdən oxumuşam, yazmaq istədiyini dilindən eşitmişəm. İnanın ki, dilinə gətirməyib ürəyində saxladığı və bəlkə də heç vaxt açıqlamayacağı xatirələri, Lamaraya aid sözləri var Givinin. O sözləri ki, yalnız Lamaranın qəbrini ziyarət edəndə dilə gətirir, mürəkkəblə kağıza yaza bilmədiklərini göz yaşına çevirib əzizinin son mənzilinə - Vətən içində Vətən torpağına axıdır. Onsuz da kim tərəfindən, hansı səviyyədə yazılmasından asılı olmayaraq, özündə kədərə şəriklik, dünyadan köçənə rəhmət diləyi, dünyada qalana başsağlığı ehtiva edən hər bir yazı nekroloq xarakteri daşımaqla Gividə bir tərəfdən təskinlik doğurursa, digər yandan onun yarasını qanadır. Yazanlar da elə bil, qəsdinə durublar Givinin. Sanki var güclərini ortaya qoyurlar ki, onu bir daha kövrəltsinlər, ağlatsınlar. Hər dəfə növbəti belə bir yazıdan xəbər tutanda özüm-özümə sual verirəm: Görəsən bu yazıları diqqətlə, səbrsizliklə oxuyan Givi onların içində kimi, nəyi axtarır? O ki Lamaranın artıq əbədiyyətə qovuşduğunu dəqiq bilir! O ki öz qəlbində Lamaranın boş qalan yerini heç kəsin doldura bilməyəcəyini dəqiq anlayır! Bəlkə səbəb odur ki, Givi özü də bu yaranın üz almasını, qaysaq bağlamasını istəmir?

Mən ona - dostum Giviyə, şair Giya Paçxataşviliyə sevgisinə layiq olan, yaxşı tanıdığı bir ünvanı göstərirəm: Bütün mehr-məhəbbətini Anamız Azərbaycana bağla, Givi! Sənə layiq olduğun qiyməti vermək fürsətini öz növbəsində Vətən - Ana da dəyərləndirməlidir. Yalqızlığının bu vaxtında ana nəvazişi göstərməlidir. Özü də ləngimədən. Bunu boş yerə xatırlatmıram. Heç unudulan tarixçə deyil, sən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə üzv qəbul olunanadək Gürcüstanın və Rusiyanın eyni statuslu qurumları artıq səni öz sıralarına qatmaq şərəfinə nail olmuşdular.

Yəqin yadındadı, Vətənin ağır, xalqın dar günlərində şair Rüstəm Behrudi yazmışdı: “Azərbaycan ortada qalmış ana tabutudu”. Deyib də o tabutun altına çiyin vermək hüququnun təkcə başdakılara deyil, həm özünə, həm də hər birimizə, irqindən, milliyyətindən, dinindən, siyasi mənsubiyyətindən asılı olmayaraq bütün Azərbaycan vətəndaşlarına məxsus olduğunu bəyan etmişdi. Lamara da tək sənin itkin deyil, Givi. Onun vida törəninə gör nə qədər Azərbaycan oğlu, Azərbaycan qızı gəlmişdi. Son mənzili də Azərbaycan torpağı oldu. İstəyirəm sən də öz gürcülüyünlə Azərbaycanın və Azərbaycan adamının - türklərin, ləzgilərin, yengiloyların, talışların və bütün digər  millətlərin nümayəndələrinin sənin dərdinə şərik olmaq hüququnu tanıyasan.

Yəqin məlumatın var, rus dilinə tərcümə etdiyin İmadəddin Nəsiminin Hələb şəhərindəki məqbərəsi Suriyada gedən müharibənin şiddətli günlərində bombalandı. İsa Muğanna Azərbaycanda dünyasını dəyişdi. Əlahəzrət Təsadüfün bu gərdişini ilk dəfə deyəsən məhz mən müşahidə etdim və sosial şəbəkədə paylaşdığım yazıda vurğuladım. İstəyirəm sənə də xatırladım ki, Azərbaycanı heç təsəvvür etmədiyin qədər sevirsən. O qədər çox sevirsən ki, ölkəmizin ərazisinə düşən hər bomba, partlayışından xəbərin olmadıqda belə sənin vətəndaş - şair qəlbini incidir, Vətənin bütövlüyü uğrunda ölən hər əsgərimizin ruhu ilə birgə sən də şəhidlik zirvəsinə ucalırsan. Hətta Əlahəzrət Təsadüf də bu sevginin möhkəmlənməsinə xidmət edir. Bu sevgi möhkəm olmasaydı, Lamarasızlıq ağrısının şiddətinin səngimədiyi bu günlərdə ədəbiyyatımızın şəhidi Ülvi Bünyadzadənin həmişə cavan, əbədi, azad ruhuna vəfa borcunu ödəməyi hələlik təxirə salardın. Amma yox! Ülvinin şeirlərini heç kimdən heç bir təmənna güdmədən rus dilinə çevirməklə, növbəti dəfə qeyrət nümunəsi göstərdin. Bir daha bəyan etdin ki, 1990-cı il yanvarın 20-də imperiya ordusunun Azərbaycanda qətlə yetirdiyi adamlar qaragüruh deyildi, azadlıq aşiqləri idi. Bir daha car çəkdin ki, o müdhiş gecədə öldürülənlərin arasında neçə-neçə nurlu bəşər övladı, yüksək zəka sahibləri vardı. Onlar ayrı-ayrılıqdı hərəsi bir evin, bir ailənin, bir nəslin itkisiydilər. Amma sənin və sənin kimi digər Azərbaycan vətəndaşlarının qədirbilənliyi sayəsində bir ölkənin, bir xalqın tapıntısına çevrildilər. Sənin və sənin kimi digər Azərbaycan ziyalılarının vətənpərvərliyi sayəsində şeirlərdə, poemalarda əbədiləşdi, kitablara köçdü, dərsliklərdə yer aldı şəhidlərimizin göstərdikləri qəhrəmanlıq nümunələri. İnan Giya, inan ki, səninlə Lamaranın bir-birinizə olan məhəbbətiniz də özünə yoldaş etdiyi sədaqət, vəfa və başqa ülvi hisslərlə birgə əbədilik qazanmağı, dillərdə dastana çevrilməyi haqq etmişdir.

Sonda dəyərli oxuculardan xudpəsəndliyimə görə üzr istəyirəm: Giyanın Lamaraya yazdığı şeirlərdən bilirəkdən sitat gətirmədim. Öz yazdıqlarım onların yanında sönük görünməsin deyə.

Pünhan Şükür

QIYA PAÇXATAŞVİLİ NIYƏ SUSUR GÖRƏN...?!

Haqqında söz açmaq istədiyim insan öz görkəmi, özünə məxsus təvəzökarlığı ilə seçilən və hamının “Ağ adam” kimi tanıdığı yazar-publisist, sözü daşdan keçən jurnalist, tərcürməçi,  təbli şair,  insanlığı ilə yaddaşlarda qalan gürcü qardaşımız Qiya Paçxataşvilidir.Onun insanlığından sadəliyindən hər kəs söz edə bilər, ələlxüsus  ədəbi mühitə yeni qədəmlərini basıb öz sözlərini demək istəyən qələm sahibləri.Əlbəttə, bu xöşbəxtlik mənə də nəsib olub.Qiya müəllimlə təsadüf nəticəsində redaksiyaların birində tanış olduq. Onunla söhbət etdiyim zaman ədəbi mühitə yeni ayaq açanlardan olduğumu anladı.Beləliklə Qiya müəllim mütəmadi olaraq mətbuatda olan çıxışlarımı izləyir və nə vaxt çətinə düşsəm mənə mənəvi dayaq olur.Mənə yaradıcılığımda dəstək olan bir çoxlarının adlarını çəkə bilərəm.Çox insanlar yoluma işıq salıblar.Bu yolda imzamın tanınmasına sevinənlərdən biri də jurnalistikanın sirlərinini mənimsəməyə kömək edən və bu yolda özümə müəllim bildiyim Qiymət Məhərrəmli ilə bərabər Qiya müəllimdir.Beləki mənim imzam tanındıqca Qiymət xanımın redaktoru olduğu”Elimiz Günümüz” qəzetində bəzən Qiya müəllimlə eyni səhifəni bölüşdüyümüzdən o xeyixah yazar kimi, mənim uğuruma sevinərək qürur hissi keçirirdi.Hər halda onun gözəl xüsusiyyətləri barədə görüb bilənlər çoxdur, elə buna görə də onu hamı sevir. Məqsədim Qiyanı sizlərə tanıtmaq deyil, (məncə heç ehtiyac da yoxdur), çünki Azərbaycan mətbuatında, öz siması ilə seçilməklə yanaşı, məxsusi qələmi ilə söz deyən yazarlardan biridir. Demək olar ki,uzun illərdir Qiya Azərbaycanın ədəbi mühitində kəsərli qələmi ilə külüng vuranlardandır. Onun yaradıcılığının ən ümdə xüsusiyyətlərindən biri gözəl bölgələrimizdən sayılan Qax rayonunda yaşayaraq gürcü olmasına baxmayaraq, Azərbaycanı fanatikcəsinə sevməsi ilə bərabər Azərbaycan dilini bəzilərindən yaxşı bilməsi və bizim məmləkəti öz doğma Gürcüstanı kimi sevməsidir. Bəzən Qiyadan soruşanda kı, sizə Azərbaycan mətbuatında  xidmətlərinizə görə dəyər verirlərmi? Cavabında Qiya nədənsə həmişə susur və gözləri yol çəkir.( Hətta deyim ki, Qiyanın gözlərinin də  görmə qabliyyəti zəifdir.Elə bu səbəbdən gözdən əlilliyə görə təqaüdçüdür) Lakin buna baxmayaraq onun susqunluğu bizlərə çox söz deyir. Amma yadımızdan çıxarmayaq ki, Qiya Azərbaycan mətbuatının qocaman jurnalistlərindən sayılır və bu sahədə onun xidmətləri çox böyükdür.Bunu dəyərləndirməmək ən azı günah sayılar. Lakin təəssüflər olsun ki, bəzi sözü kəsərli jurnalistlər kimi Qiya da dövlətin  Azərbaycan mətbuatı üçün ayırdığı  bəzi  imtiyazlardan məhrumdur. Kecən il jurnalistlərin peşə bayramında bir çox jurnalistlərə  Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin fərmanı ilə inşa edilmiş yeni mənzillərin açarları təqdim olunan zaman Qiya bu təqdimatdan kənarda qaldı və “Gözdən Əlillər” cəmiyyəti onu dırnaqarası evə bənzər daxma ilə müvəqqəti olaraq təmin etdi.  Halbuki Qiya uzun illərdir Azərbaycan mətbuatında can qoymuşdur. Lakin dəyərli xidmətlərinə baxmayaraq onun özünə layiq mənzili olmayıb. Baxmayaraq ki,Qiya müəllim mətbuatdakı xidmətləri göz qabağında idi, Jurnalistlər Birliyinin üzvü olduğu üçün mənzili olmadığıdan başqa jurnalistlər kimi o da Mətbuat Şurasının sədri Əflatun Amaşova ərizə ilə  müraciət etmişdir. Ən maraqlısı da budur ki, bəs niyə onun Azərbaycan mətbuatındakı əziyyətləri lazımı qaydada  dəyərləndirilmədi? Bu sual ətrafında Qiyadan söz düşəndə dostlar arasında gəldiyimiz qənaət budur ki, Qiyanın kəsərli, dürüst qələmi bu gün məddahlaşan ədəbi mühitdə çoxlarının dəyirman daşını  tərsinə fırladır. Biz dostlar (özü etiraf etməsə də) bilirik ki,  onun maddi yaşam tərzi, həm də mənzil şəraiti çox acınacaqlı vəziyyətdədir. Özü demişkən “ Mən  bəzən dolub daşanda əlimə qələm götürüb nəyisə yazmağa bir  guşə tapa bilmirəm” Hərdən onu məcbur edəndə özü də  etiraf edir ki, “Mən elə şəraitdə ömür-gün sürürəm ki, sanki, hansısa  günahım ucbatından məhbus həyatı yaşayıram. Mənim məhbusluğum bir yana, mənə ömrümboyu sadiq olub xidmət edən şəxsi kitabxanam da, kisələr içində toz bağlayaraq, mənimlə bərabər məhkum həyatı yaşayır.  Özüm xəstə olduğum halda, Azərbaycanda  mənim üçün ayrılan ”daxma”in bütün divarları nəm çəkməklə yanaşı, pəncərəsi də pəncərə deyil, əgər bu daxmaya ev demək mümkünsə... gördüklərim nə varsa  üstümə gəlir.Bir sözlə ev(?!) deyilən məkanda yaşayış üçün heç bir şərait yoxdur. Vallah xaricdə ən ağır cinayət işləmiş,  məhbusun  da şəraiti mənim şəraitimdən daha yaxşıdır. Axı belə götürəndə niyə istedadlı doğulduğumuz üçün özümüzü “Bədbəxt”sayaq?” Gəlin görək bu məntiqə hansı kitabda cavab tapa  bilərik? Əslində bu suallara Azərbaycan mətbuatında daha dəqiq və mükəmməl cavab tapmaq mümkündür.

Bəzən düşünürsən görəsən niyə başqa dövlətlərdə yazarlara lazımı diqqət yetirilir, lakin Azərbaycanda onlar rəzil vəziyyətdə yaşayır? Əsrimiz internet əsri olduğundan, hamı sosial şəbəkələrdən istifadə edir və o cümlədən mən də. Bir dəfə Türkiyəli dostların birindən sual dolu bir mesaj aldım. Məndən soruşurdu: “sizdə yazarlar necə yaşayır?” Etiraf edim ki, mən də  Azərbaycanda olan vəziyyəti oluğu kimi şərh etməyə çalışdım.Ona çatdırdım ki, bizim  cəmiyyətdə yazar ən bədbəxt insan sayılır. Soruşanda niyə? Dedim, çünki yazardır. Amma o bir fikri müqayisəli şəkildə etiraf etdi ki, əgər bizim məmləkətdə yazarın bir neçə kitabı nəşr olunursa, xöşbəxt insan sayılır. Ona gorə ki, həmin xoşbəxt qələm sahibi dövlətin himayəsinə keçərək bütün imtiyazlarla təmin olunur. Gəlin bir az düşünək. Bizim başqa dövlətlərdən nəyimiz əskikdi ki, nədən bizim qələm sahibləri başqa dövlətlərin yazarları ilə müqayisədə özlərini bədbəxt saysın. NİYƏ...? Bu, əlbəttə qələm sahibinə diqqətsizlikdən, qayğısızlıqdan, ən ümdəsi qələmə hörmətsizlikdən irəli gəlir. Bəzən deyirik ki, nə yaxşı mətbuat, söz azad və demokratikdir.Yəni sovet rejimini bəyənmirik. O dövrlə  bugünkü mühiti müqayisə etsək necə də fərqli olduğunu görürük. Sovet rejimində sözə, qələmə daha çox dəyər verilirdi. Bütün qələm sahibləri dövlətdən qonararını alaraq öz həyat tərzini qismən də olsa yaxşılaşdıra bilirdi. Belə ki, Sovet rejimində yazarlar millət, xalq üçün yazıb-yaratdıqlarının bəhrəsini görürdülər. Lakin Demokratik dediyimiz   dövlətdə əksərən hər yerdən əli üzülən yazar dukan-bazarda bir qarın çörək üçün piştaxta arxasında ticarətlə məşğul olur. Buna sizcə hansı adı vermək olar? Bu məsələyə diqqət yetirərək yazarların haqq səsinə kim səs verəcək? Maraqlısı da budur ki,müasir ədəbi mühitdə hətta bəzi redaksiyaların qapısını da döydükdə söz alverinin də  şahidi olmaq mümkündü. Beləki, bəzi üzdən iraq redaksiyaların qəzet redaktorları təqdim etdiyin  yazıları qəzetdə çap etmək üçün qiymət də sövdələşir. Nə yazıq ki, soz alverçisi  olan redaktor üçün maraqlı da deyil yazdığın məqalə nədən bəhs edir. Bəli, bizim yazarlar söz və qələmlərinin kəsərsiz olduğunu öz içlərinə ataraq, özlərini Avropa  dövlətlərində dik gəzərək  başqa cür təqdim edirlər.Məncə bəzən bədbəxt sayılan yazarlar heçnə edə bilmədikləri üçün özlərini qınayaraq, sanki özlərini gözükölgəli hesab edirlər,  “Bu nə bəladır biz düşmüşük” deyirlər. Yəni, Qiya Paçxataşvili də belə yaşam tərzi sürür, biz dostlar olaraq Qiyanın mənzil şəraitini nəzərə alaraq çox istərdik ki, bu il jurnalistlərin peşə bayramında dövlətin jurnalistlər üçün inşa olunmuş binada bizim gürcü qardaşımız  Qiya müəllimi də mənzillə təmin etsin. Çünki o buna layiqdir, hətta mənəvi haqqı var. Onun bütün qələm dostları bu günü səbrsizliklə gözləyir.       

                                                                                      Təranə Şəms

"Torpaq - üstünə yağış yağmağa başlayanda bərəkət ətri, şəhid qanı çilənəndə isə Vətən ətri saçır"

Azərbaycan ədəbiyyatının dostu, şair-tərcüməçi Giya Paçxataşvilidən daha bir qeyrətli addım - redaktoru və tərtibçisi olduğu "Qarabağ Mixaylosu" İşıq üzü görmüşdür. Kitab Qarabağ müharibəsində azğın erməni qəsbkarlarına qarşı fədakarlıqla döyüşərək şəhid olmuş Mehdi Bəhram oğlu Ziyadov haqqında məqalələrin və xatirələrin toplusudur.

Tut ağacı

Can yoldaşım Lamara həyatı,
Sən isə həyəti tərk etdin…
Yaz öncəsi qollu budaqların
Qanad kimi gərilərdi.
Lamaranı görcək
Yarpaq yarpaq gülərdin,
Onu özünə həmdəm bilərdin…
Tut ağacı mən sən ola bilmədin
Sənin altında klim sərilərdi,
Üstsnə bəhməz-bəhməz
dənələr səpilərdi.
Lamaranın əlində dərmana çevrilərdi,
Sən onu özünə həmdəm bilərdin
Tut ağacı mən sən ola bilmədin
Vaxtı vaxtında səni belləyərdi,
Üstünə qayğı nəvaziş eləyərdi,
Sənə məhəbbət bəsləyərdi
Lamara uzaqlaşanda
budağınla ona əl eləyərdin…
Tut ağacı mən sən ola bilmədin
---------------------------------------------
--------------------------
Lamara yatağa düşəli
nəvazişdən kəsildin,
Xərçəng –xərçəng əzildin.
Daha dərilmədi budaqların,
Şeyrək oldu yarpaqların,
Şirin tamını itirdi barın,
Dərdini mənə deyərdin barı…
Tut ağacı mən sən ola bilmədin
Bu yaz bol –bol çiçək açmışdın,
Ətrafa işıq saçmışdın,
Yam -yaşıl dona bürünmüşdün,
Lamaraya həyət heykəli kimi
Görünmüşdün:
Hər ikisi yamanca sevinmişdi…
Tut ağacı mən sən ola bilmədin
… Elə ki Lamara gözlərini yumdu,
Və paxsa öncəsi cənnətə cumdu,
Səni əsməcə tutdu…
Çiçəklərini yerə çırpıb,
budaqlarını qurutdun
Ürəyini kölgədə qoyub
Allahını unutdun…
Bu dərd səni də uddu:
Tut ağacı mən sən ola bilmədin
Gördüm ki, Lamarasız həyat puçdu,
Ruh olub, onun ruhuna qoşulub
həyətdən uçdun…
Mənə göz dağı kimi
Quruca ağacı qoydun,
Beləcə içimi oydun…
Tut ağacı mən sən ola bilmədin
Ruha dönməyi mənə öyrətsənə,
Bir savab iş etsənə.
… Eh nə deyim ki sənə
-Tut ağacı mən sən ola bilmədin,
Tut ağacı mən sən ola bilmədin.
G.Paçxataşvili

Lamara məhəbbəti

(Şair Giya Paçxataşvilinin “Sükutun rəngləri” kitabını oxuyandan sonra)

Oturub baş əyirəm bu sevginin önündə,

Hər sətirin axırı, hər sətirin önündə.

Bircə kəlmə səslənir qəlbinin hərarəti,

Vallah səni yaşadır Lamara məhəbbəti.

Bundan böyük səadət, bundan böyük varmı var?

Tanrıdan qismət payı, saçların ağappaq qar.

Çox görməsin qoy Tanrı sənə bu səadəti,

Yaşatsın səni hər vaxt Lamara məhəbbəti.

Sıxmasın heç qəlbini nə pul-para, nə maşın,

Sənin Lamara kimi vardır könül sirdaşın.

Qoru, əzizlə onu Azərbaycan adəti,

Yaşatsın səni hər vaxt Lamara məhəbbəti

                                                                      Əlövsət Tahirli

Giya Paçxataşvili

Yetimlik -

         keçilməz bir qala,

Üstünə dərdlərim daraşır,

                   qalaq-qalaq…

Eləcə yaşayıram -

Lamaranın ağrılarını qoparan,

Onu cənnətə aparan

Ölümün könlünü ala-ala…

22.05.2014

Lamaranın Lamarasız doğum gününə…

İçi qara qara adamlar,

Qara bayramını qara elədilər.

Onlar beləcə üstümə

İddialı nifrətini ələdilər…

Sənli həyatımı

Göy əskiyə bələdilər.

Neynək… onlar belədirlər…

Kilsədə adına şamla birgə

Ürəyimi yandırdım…

Allaha allahsızlığını

                            qandırdım.

…Rəhmli olsaydı əgər

Lamaraya qıym azdı.

Torpağın altında,

Torpağın yeddinci qatında

Onu Giyasız qoymazdı…

28.08.2014